Doujinshi là gì? Thuật ngữ này chỉ các tác phẩm manga tự xuất bản bởi người sáng tạo Nhật Bản, thường lấy cảm hứng từ series nổi tiếng hoặc hoàn toàn nguyên gốc. Trong văn hóa otaku, doujinshi đóng vai trò quan trọng, giúp người hâm mộ mở rộng câu chuyện yêu thích. Bài viết này sẽ giải thích rõ ràng, dựa trên nguồn gốc và thực tế.
1. Định Nghĩa Doujinshi
Doujinshi (同人誌) xuất phát từ tiếng Nhật, kết hợp “doujin” nghĩa là nhóm người chia sẻ sở thích chung, và “shi” chỉ ấn phẩm. Đây là các tác phẩm tự xuất bản, thường dưới dạng truyện tranh, do cá nhân hoặc nhóm nhỏ sản xuất mà không qua nhà xuất bản lớn.
Thường thì doujinshi lấy nhân vật từ manga, anime hoặc tiểu thuyết phổ biến, đặt họ vào tình huống mới – từ hài hước, lãng mạn đến nội dung người lớn. Điều này giúp người sáng tạo thực hành kỹ năng mà không cần xây dựng thế giới từ đầu. Nhiều nghệ sĩ manga chuyên nghiệp bắt đầu sự nghiệp từ doujinshi, biến nó thành bước đệm vào ngành công nghiệp.
2. Lịch Sử Hình Thành Doujinshi
Doujinshi có nguồn gốc từ thời Meiji (1868-1912), với tạp chí tự tài trợ Garakuta Bunko – nơi các nhà văn độc lập chia sẻ truyện ngắn, thơ và hài kịch. Ban đầu, đây là hình thức xuất bản văn học, không liên quan đến truyện tranh.
Sau Thế Chiến II, khi manga bùng nổ, doujinshi chuyển sang dạng truyện tranh. Công nghệ in ấn hạn chế khiến chúng chủ yếu được vẽ tay và lan truyền trong cộng đồng nhỏ. Đến thập niên 1970-1980, photocopy và máy tính giúp doujinshi phổ biến hơn, tập trung vào fan fiction. Ngày nay, internet đẩy mạnh sự lan tỏa, dù chủ yếu vẫn ở Nhật Bản và châu Á.
3. Sự Khác Biệt Giữa Doujinshi Và Fan Fiction
Cả doujinshi và fan fiction đều mượn nhân vật, cốt truyện từ tác phẩm gốc để tạo nội dung mới. Chúng thường tồn tại dưới dạng ngầm, đáp ứng nhu cầu người hâm mộ về các tình tiết không có trong bản gốc.
Tuy nhiên, doujinshi thường được bán có lợi nhuận ở quy mô nhỏ, nhờ “lỗ hổng” pháp lý ở Nhật Bản. Ngược lại, fan fiction chủ yếu miễn phí trên mạng để tránh tranh chấp bản quyền. Doujinshi cũng nghiêng về định dạng in ấn, trong khi fan fiction phổ biến kỹ thuật số. Ở Nhật, doujinshi được coi như quảng cáo miễn phí cho tác phẩm gốc, thúc đẩy doanh số hàng hóa.
4. Tính Hợp Pháp Của Doujinshi Tại Nhật Bản
Doujinshi không hoàn toàn hợp pháp theo luật bản quyền Nhật Bản, nhưng tồn tại nhờ thỏa thuận ngầm giữa nhà xuất bản lớn và người sáng tạo. Lý do bao gồm:
- Bước đệm nghề nghiệp: Nhiều mangaka (nghệ sĩ manga) khởi nghiệp từ doujinshi, giúp ngành tuyển dụng tài năng.
- Quảng bá tác phẩm gốc: Doujinshi tăng độ phổ biến cho series gốc, thúc đẩy bán hàng.
- Thúc đẩy ngành sáng tạo: Chúng phản ánh sức hút của manga/anime, nên các công ty tránh kiện tụng để duy trì sự quan tâm từ công chúng.
Dù vậy, doujinshi chỉ được phép ở quy mô nhỏ; sản xuất lớn có thể dẫn đến kiện tụng.
5. Các Loại Doujinshi
Doujinshi chia thành hai loại chính:
- Tác phẩm phái sinh (nijisosaku): Chiếm đa số, sử dụng nhân vật hoặc bối cảnh từ series gốc để tạo câu chuyện mới, như cặp đôi không chính thống hoặc kết thúc thay thế.
- Tác phẩm nguyên gốc (orijinaru sosaku): Hoàn toàn tự sáng tạo, giống tự xuất bản độc lập cho người không muốn qua nhà xuất bản.
Nội dung đa dạng, từ hài kịch, phiêu lưu đến nội dung nhạy cảm, phản ánh sở thích cộng đồng otaku.
6. Các Hình Thức Doujin Khác
Ngoài manga, “doujin” áp dụng cho nhiều lĩnh vực:
- Doujin soft: Trò chơi tự làm, tương tự indie game hoặc mod.
- Doujin music: Âm nhạc tự sản xuất, thường lấy cảm hứng từ game hoặc anime.
Bất kỳ lĩnh vực sáng tạo nào cũng có thể có doujin, miễn là do người nghiệp dư chia sẻ trong cộng đồng nhỏ.
Kết Luận
Doujinshi là gì? Đó là biểu tượng của sự sáng tạo độc lập trong văn hóa Nhật Bản, nối dài thế giới anime/manga. Nếu bạn mới tìm hiểu, bắt đầu từ các hội chợ hoặc trang uy tín để tránh nội dung vi phạm. Hãy chia sẻ suy nghĩ qua bình luận hoặc theo dõi OhayoNyusu.com để cập nhật thêm về anime!