Nếu bạn từng nghe về manga Nhật Bản hay manhwa Hàn Quốc, có lẽ bạn sẽ tò mò về manhua – hình thức truyện tranh đến từ Trung Quốc. Manhua không chỉ là một phần của văn hóa Đông Á mà còn đang dần phổ biến toàn cầu, nhờ sự kết hợp giữa lịch sử cổ xưa và công nghệ hiện đại. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích rõ ràng manhua là gì, lịch sử phát triển, đặc điểm nổi bật, và cách bắt đầu đọc nếu bạn hoàn toàn mới mẻ với thể loại này.
1. Manhua Là Gì?
Manhua là thuật ngữ chỉ truyện tranh được sản xuất tại khu vực Đại Trung Hoa, bao gồm Trung Quốc đại lục, Hồng Kông, Đài Loan và các cộng đồng người Hoa. Từ “manhua” xuất phát từ “漫画” trong tiếng Trung, nơi “漫” nghĩa là phóng khoáng hoặc không ràng buộc, còn “画” nghĩa là bức vẽ. Nói cách khác, manhua nhấn mạnh vào nội dung phóng đại và phong cách vẽ đơn giản, mượt mà.
Khác với manga Nhật thường đen trắng và đọc từ phải sang trái, hầu hết manhua được vẽ màu đầy đủ và đọc từ trái sang phải với chữ viết ngang – giống sách phương Tây. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi tùy khu vực. Manhua thường lấy cảm hứng từ võ thuật, lịch sử Trung Quốc và truyền thuyết dân gian, nhưng cũng có nhiều tác phẩm hiện đại dựa trên tiểu thuyết hoặc thể loại tưởng tượng.
Ví dụ, một thể loại phổ biến là “cultivation” (tu luyện), nơi nhân vật chính đạt đến sự bất tử qua việc rèn luyện võ thuật siêu nhiên. Nhiều câu chuyện khác thuộc “portal fantasy” – giống như nhân vật bị hút vào thế giới khác, tương tự khái niệm “isekai” trong manga Nhật. Nhờ sức hút này, một số manhua được chuyển thể thành donghua – phim hoạt hình Trung Quốc, giống anime của Nhật.
Do kiểm duyệt từ chính phủ Trung Quốc, việc xuất bản manhua truyền thống gặp khó khăn, dẫn đến sự bùng nổ của web manhua trên các nền tảng trực tuyến như Tencent Comic hay Sina Weibo. Những nền tảng này cho phép ai cũng có thể đăng tải, nhưng vẫn chịu giám sát chặt chẽ, tạo cạnh tranh với webtoon Hàn Quốc.
2. Lịch Sử Phát Triển Của Manhua
Manhua có nguồn gốc từ Trung Quốc cổ đại, với các bức vẽ châm biếm tồn tại từ thời xa xưa nhưng chưa được coi là nghệ thuật độc lập. Đến cuối triều Thanh và đầu thời Dân Quốc (khoảng cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20), manhua mới hình thành như một thể loại riêng, thường dùng để phê phán xã hội, chống thực dân qua các tên gọi như tranh châm biếm hay tranh ngụ ngôn.
Một mốc quan trọng là Phong trào Ngũ Tứ năm 1919, thúc đẩy manhua trở thành công cụ tuyên truyền cách mạng. Tác phẩm đầu tiên được biết đến là “The Situation Map” năm 1903 tại Thượng Hải, và năm 1918, Shen Bochen thành lập “Shanghai Poke” – tạp chí truyện tranh đầu tiên của Trung Quốc. Những năm 1920 chứng kiến thuật ngữ “manhua” được sử dụng chính thức, với nghệ sĩ như Feng Zikai góp phần phổ biến.
Thập niên 1930 là thời kỳ bùng nổ tại Thượng Hải, khi manhua trở thành vũ khí biểu đạt chính trị trong cuộc kháng Nhật và chiến tranh giải phóng. Sau khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập năm 1949, manhua đạt đỉnh mới vào thập niên 1950, phản ánh xung đột nội bộ và hỗ trợ Chiến tranh Triều Tiên.
Sang cuối thế kỷ 20, manhua chịu ảnh hưởng từ truyện tranh nước ngoài. Tạp chí “Comic King” ra mắt năm 1993, mang phong cách kể chuyện mới mẻ, phù hợp với thế hệ quen xem hoạt hình truyền hình. Đến thế kỷ 21, công nghệ số thay đổi mọi thứ: Các nền tảng như Sina Weibo, NetEase LOFTER và Tencent Animation (ra mắt 2012) giúp nghệ sĩ đăng tải dễ dàng. Sự phổ biến của điện thoại thông minh dẫn đến định dạng “strip comics” – truyện dọc phù hợp màn hình di động, tương tự webtoon Hàn.
Mặc dù bắt nguồn từ Trung Quốc, manhua từng bị manga Nhật vượt qua về độ phổ biến trong những năm kinh tế bùng nổ của Nhật (thập niên 1960). Tuy nhiên, với sự phát triển của manhwa Hàn nhờ thích ứng công nghệ (như cuộn dọc trên touchscreen), manhua cũng theo sau nhưng bị kìm hãm bởi quy định nội địa, khiến nhiều nghệ sĩ gặp khó khăn.
3. Đặc Điểm Nổi Bật Của Manhua So Với Manga Và Manhwa
Dù cùng là truyện tranh Đông Á, manhua có những điểm riêng biệt dễ nhận biết:
- Phong Cách Vẽ: Thường màu sắc rực rỡ, thực tế hơn manga đen trắng. Nghệ thuật manhua nhấn mạnh chi tiết võ thuật và yếu tố lịch sử Trung Quốc.
- Nội Dung: Tập trung vào võ hiệp (kung fu), tu luyện siêu nhiên, và lịch sử. Từ những năm 1970, phim Bruce Lee đã khởi xướng làn sóng kung fu manhua.
- Định Dạng: Đọc trái sang phải, ngang chữ, khác manga (phải sang trái, dọc chữ). Web manhua thường cuộn dọc như manhwa.
- Ảnh Hưởng Văn Hóa: Phản ánh di sản Trung Quốc, như truyền thuyết cổ hoặc vấn đề xã hội hiện đại, nhưng phải tuân thủ kiểm duyệt.
So sánh nhanh:
| Đặc Điểm | Manhua (Trung Quốc) | Manga (Nhật Bản) | Manhwa (Hàn Quốc) |
|---|---|---|---|
| Màu Sắc | Thường full color | Chủ yếu đen trắng | Full color, webtoon dọc |
| Hướng Đọc | Trái sang phải | Phải sang trái | Trái sang phải, cuộn dọc |
| Thể Loại Chính | Võ thuật, tu luyện, lịch sử | Shonen (hành động), shojo (tình cảm) | Webtoon lãng mạn, fantasy |
| Ảnh Hưởng | Lịch sử Trung Quốc, kiểm duyệt | Văn hóa Nhật, đa dạng thể loại | Công nghệ số, toàn cầu hóa |
Những khác biệt này giúp manhua nổi bật, đặc biệt với người mới muốn khám phá văn hóa Trung Quốc qua hình ảnh.
4. Các Thể Loại Và Tác Phẩm Manhua Nổi Bật Để Bắt Đầu
Manhua đa dạng thể loại, từ hành động đến fantasy. Nếu bạn mới, hãy thử các tác phẩm kinh điển để nắm bắt:
- Chinese Hero (Anh Hùng Trung Hoa): Tác phẩm biểu tượng của Ma Wing-Shing, kể về chiến binh báo thù gia đình và bảo vệ thanh Blood Sword. Nhân vật di cư sang Mỹ đầu thế kỷ 20, đối mặt băng đảng và phân biệt chủng tộc. Phong cách vẽ thực tế, nhưng chỉ khoảng 10% được dịch sang tiếng Anh.
- 1/2 Prince: Dựa trên tiểu thuyết của Yu Wo, theo cô gái Feng Lan chơi game MMORPG dưới hình đại diện nam elf tên Prince. Họ chiến đấu trong giải đấu và thắng cả thành phố. Đây là ví dụ sớm của thể loại isekai – thế giới ảo.
- The Legend of Sun Knight (Huyền Thoại Hiệp Sĩ Mặt Trời): Cũng của Yu Wo, lấy bối cảnh thế giới trung cổ với các vị thần và cuộc chiến tôn giáo. Tập trung vào Vương quốc Forgotten Sound, nơi 12 Hiệp Sĩ Thánh bảo vệ Giáo Hội Thần Ánh Sáng.
Ngoài ra, Heaven Sword & Dragon Sabre là tác phẩm võ hiệp cổ điển, dễ tiếp cận qua bản in.
Các thể loại phổ biến bao gồm:
- Cultivation: Nhân vật tu luyện để thành bất tử.
- Isekai/Portal Fantasy: Bị hút vào thế giới khác.
- Võ Thuật: Dựa trên lịch sử và truyền thuyết Trung.
5. Xu Hướng Hiện Đại Và Tương Lai Của Manhua
Hiện nay, manhua đang chuyển mình nhờ công nghệ: Strip comics trên di động, ảnh hưởng từ manhwa Hàn và manga Nhật. Các nền tảng như Tencent Animation nuôi dưỡng tài năng địa phương, trong khi donghua chuyển thể tăng sức hút toàn cầu.
Tuy nhiên, kiểm duyệt và cạnh tranh khiến nhiều nghệ sĩ khó khăn. Tương lai sáng sủa nếu Trung Quốc mở cửa hơn, giống như manga Nhật từng bùng nổ thập niên 1960. Với sự phổ biến của phim Trung Quốc, manhua có tiềm năng trở thành主流 (chủ lưu) toàn cầu.
Kết Luận
Manhua là gì? Đó là truyện tranh Trung Quốc, kết hợp lịch sử phong phú với sáng tạo hiện đại, khác biệt so với manga hay manhwa nhưng equally hấp dẫn. Nếu bạn mới bắt đầu, thử Chinese Hero hoặc 1/2 Prince để khám phá. Tại OhayoNyusu.com, chúng tôi luôn cập nhật tin tức anime/manga/manhua – hãy theo dõi để biết thêm!
Nếu bạn có câu hỏi, comment bên dưới. Chia sẻ bài viết nếu hữu ích!